wheat Fertilizer Management गहू (Wheat) पिकाचे भरघोस आणि विक्रमी उत्पादन मिळवण्यासाठी योग्य वेळेनुसार आणि अचूक प्रमाणात खत व्यवस्थापन (Fertilizer Management) करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. गहू पिकाला नत्र (N), स्फुरद (P) आणि पालाश (K) या तीनही प्रमुख अन्नद्रव्यांची आवश्यकता असते, पण यातील नत्राची (युरिया) गरज सर्वाधिक असते.
फॉस्फरस (स्फुरद) वाढवा: पेरणीच्या वेळी स्फुरदाची मात्रा वाढवण्यासाठी संयुक्त खतासोबत टीएसपी (ट्रिपल सुपर फॉस्फेट) चा वापर करावा. टीएसपी मध्ये स्फुरद अधिक असल्याने ते मुळांच्या मजबूत विकासासाठी महत्त्वपूर्ण ठरते.
उत्पादन क्षमता: चांगले उत्पादन घेण्यासाठी पेरणीच्या वेळी प्रति एकर किमान 100 किलो खताची मात्रा देणे आवश्यक आहे. जर तुमची जमीन खूप सुपीक असेल किंवा तुम्ही शेणखत (Farm Yard Manure) वापरले असेल, तर 70 ते 75 किलो मात्रा देखील पुरेशी ठरू शकते.
वाढीच्या टप्प्यात (दुसरा टप्पा) खत व्यवस्थापन (Top Dressing)
खत व्यवस्थापनाचा दुसरा टप्पा गव्हाचे पीक साधारणपणे 25 ते 30 दिवसांचे झाल्यावर येतो. हा काळ सामान्यतः तणनाशक मारल्यानंतर आणि पुढील पाण्याच्या वेळेस असतो.
तणनाशकामुळे पिकावर आलेला ताण (Stress) कमी करणे आणि गव्हाची कायिक (Vegetative) वाढ पुन्हा सुरू करणे.
महत्त्वाचा पूरक उपाय: झिंक सल्फेटचा वापर
कधी वापरावे: जर तुमच्या गहू पिकात पिवळेपणा दिसत असेल किंवा फुटवा (Tillering) कमी होत असेल, तर युरियासोबत झिंक सल्फेट चा वापर करणे खूप फायदेशीर ठरते.
मात्रा:झिंक सल्फेट (5 किलो प्रति एकर).
फायदा: झिंक सल्फेट पिकाचा पिवळेपणा दूर करते आणि गव्हाचा फुटवा जोमदार होण्यास मदत करते, ज्यामुळे प्रति रोपटे अधिक दाणे मिळून अपेक्षित उत्पादन गाठणे सोपे होते.
पीक संरक्षणाचे अतिरिक्त मार्गदर्शन
काळा मावा (Aphids): खत व्यवस्थापनासोबतच, गहू पिकावर काळा मावा (लहान काळे कीटक) आढळल्यास, पिकाला निरोगी ठेवण्यासाठी आणि उत्पादनाचे नुकसान टाळण्यासाठी गरजेनुसार 1 ते 2 फवारण्या कराव्यात.
गव्हाच्या पेरणीला संयुक्त खत (उदा. 10:26:26) आणि वाढीच्या 25-30 दिवसांनी युरियाचा टॉप ड्रेसिंग करणे, हे विक्रमी उत्पादनाचे सूत्र आहे.
